Wiatry sezonowe i wiatry lokalne
Fen– to bardzo silny wiatr występujący na terenach górskich w szczególności w Alpach (w Polsce-Halny -wiatr suchy, ciepły, porywisty)
Bryza– to wiatr o cyklu dobowym. Jest to wiatr wiejący nad małymi lokalnymi morzami lub dużymi jeziorami. Przyczyną wiatru jest różnica temperatur, która powoduje różnice ciśnień między lądem a wodą.
Monsun-jest to wiatr o cyklu rocznym; inaczej wieje latem, inaczej zimą. Wieje na ladach okalających ocean indyjski. Przyczyną wiatru jest różnica temperatur powodująca różnicę ciśnień między dużym lądem (kontynent) a dużą wodą (ocean).
Bora-wiatr wiejący nad Adriatykiem. Jest to wiatr spadający z wysokiego chłodnego lądu nad niżej położone ciepłe morze. (na lądzie jest wyż a nad morzem niż)
Wiatry typu cyklonowego: spotkają się dwie masy powietrza, bardzo różniące się temperaturą i ciśnieniem. Granica styku 2 mas powietrza to front atmosferyczny. Między tymi masami powietrza wytwarza się front atmosferyczny, masy powietrza wzajemnie się przepychając powodują falowanie linii frontu. Dochodzi do sytuacji, że 1 masa powietrza otacza 2 tak, że powstaje zawirowanie zwane cyklonem.
Klasyfikacja klimatów:
*solarna-pierwsza stworzona przez greków na podstawie kontu padania promieni słonecznych. Wyróżnili 3 strefy: gorącą, umiarkowaną, okołobiegunową (zimną)
Strefa klimatów równikowych– cały czas trwa klimatyczne lato, temperatury powyżej 20°C, wysokie opady powyżej 1000mm. Wyróżnia się tu 2 typy klimatów: równikowy; wilgotny las równikowy i podrównikowy; sawanna
Strefa klimatów zwrotnikowych– temperatury powyżej 20°C, wysokie dobowe amplitudy temperatur, niskie opady, poniżej 200mm, są miejsca gdzie w ogóle nie pada. Wyróżniamy 2 typy klimatów: zwrotnikowy; suchy i wilgotny
Strefa klimatów podzwrotnikowych– średnia temperatura to 10-20 °C, opady bardzo zróżnicowane.
Strefa klimatów umiarkowanych– średnia temperatura od 0-10°C, średnie opady od 500-1000mm, całoroczne opady, deszcz i śnieg.
Hydrosfera
retencja– czasowe zatrzymanie wody w atmosferze na powierzchni lub pod powierzchnią ziemi; retencja powierzchniowa i retencja podziemna.
zasolenie wody morskiej: średnie zasolenie wszechoceanu wynosi 35‰. (woda jest słona ponieważ rozpuszcza ona skały w których jest duża zawartość chlorku sodu)
Pływy morskie-to pionowy ruch wody, spowodowany przyciąganiem księżyca i słońca (największe pływy jakie zanotowano to 13m co 6h- powstały tam elektrownie pływowe)
Golfsztrom– ciepły prąd morski znad zatoki Meksykańskiej, powoduje to, że temperatura w europie zachodniej jest o 8°C wyższa niż wynika to ze strefowości klimatycznej.
Reżim deszczowy równikowy-zasilany deszczem, rzeki obfite w wodę przez cały rok, trochę większe stany wiosną i jesienią kiedy słonce jest w zenicie. Np. Kongo, Amazonka
Reżim deszczowy monsunowy– duże różnice w stanie wody w rzece, wysokie stany wody w czasie monsunu letniego. Np. Indus, Ganges, Brahmaputra, Mekong, Jangcy, Huang-Ho
Reżim rzeczny śródziemnomorski– wysokie stany wody w rzece zimą a bardzo niskie latem. Np. Tyber, Ebro, Duero, Tag, Pad Reżim deszczowy oceaniczny– wysokie stany
rzeki płynące południkowo mają złożony reżim rzeczny ponieważ płyną przez kilka stref klimatycznych.
Typy biologiczne jezior:
a) jezioro poligraficzne– młodociane stadium rozwoju jeziora, dno piaszczyste, woda dobrze natleniona ale mimo to nie rozwinęło się jeszcze życie, niebieski kolor jeziora; na tym etapie są jeziora górskie.
b) jezioro eutroficzne– dojrzałe stadium rozwoju jeziora, rozwija się życie organiczne, zielony kolor jeziora, większość jezior w Polsce jest na tym etapie.
c) jeziora dystroficzne– starcze stadium rozwoju jeziora, z powodu bujnie rozwijającego się życia organicznego zaczyna brakować tlenu, wkraczają procesy gnilne, brunatny kolor jeziora, powoli zanika Zycie, jezioro zmienia się w bagnisko i zanika.
Typy genetyczne jezior:
1. jeziora polodowcowe:
a) morenowe- są to zagłębienia między wzgórzami morenowymi, wypełnione wodą, stoki jeziora łagodne, są to największe w śród polodowcowych jezior, płytkie, mają obły kształt, urozmaicona linia brzegowa, liczne półwyspy, zatoki np. Mamry, Śniardwy
b) rynnowe- powstałe w wyniku wyorania przez wodę roztopową, wydłużony kształt, strome stoki, najgłębsze wśród polodowcowych, charakterystyczny przebieg południkowy (N, S) np. Jeziorak, Ostrzyckie, Raduńskie, Gopło, Krzywe, Hańcza
c) oczka wytopiskowe- powstały w wyniku wytopienia brył martwego lodu, są małe, okrągłe i występują tylko na niżu.
d) cyrkowe/górskie- jeziora utworzone w polu firnowym lodowca górskiego, małe, okrągłe, głębokie o stromych stokach np. Morskie oko, Czarny staw
2. jeziora przybrzeżne- powstałe w wyniku odcięcia mierzeją fragmentu zatoki morskiej, woda jest w tych jeziorach słona np. Łebsko, Wicko, Bukowo, Jamno, Gardno
3. jeziora deltowe– powstają w wyniku nierównomiernej akumulacji osadów u ujścia rzeki np. Dąbie, Druzno
4.jezira krasowe- są to jeziora utworzone na terenach krasowych. (małe jeziora na Polesiu Lubelskim)
5. jeziora zakolowe/ meandrowe– powstają w wyniku odcięcia przez rzekę zakola np. Czerniakowskie w Warszawie
6. Jeziora tektoniczno-polodowcowe- powstałe w wyniku tąpnięcia lądolodu, gdzie zgromadziła się w zagłębieniu tektonicznym np. Michigan, Górne, Huron, Winnipeg, Erie
7. jeziora wulkaniczne-woda gromadzi się w kraterze wygasłego wulkanu np. jezioro tektoniczno-wulkaniczne Wiktorii
Wody podziemne-są to wody opadowe, które infiltrowały przez warstwy skorupy ziemskiej, dopóki nie napotkały nieprzepuszczalnych skał ponad, którymi tworzą poziom wody.